NSL:

sund n, gno. sund n ‘trongt farvatn eller innsigling’. Gno. hadde òg tydinga ‘mellomrom’ som ein kjenner frå nyisl., der s. dessutan tyder ‘fordjuping, smau, myrstripe’. Står etymologisk helst i samband med gno. sundr adv ‘(i) sund, ifrå einannan’. Blir av somme òg sett til symje vb, med tyding symjestad. I målføra finst former som [syᶇᶇ] på Nordvestlandet, [soᶇᶇ] i Trøndelag. S. er eit vanleg appellativ i heile landet.

   Ved sida av den vanlege tydinga ‘trongt farvatn’ blir s. òg nytta om ferjestad i elv og innsjø. I austlege delar av S-Trl (Selbu, Tydal) tyder appellativet i dag ‘smal myr (mellom bergskorter)’. Tydinga har nok gått vidare før, såleis har vi sund som etterledd i myrnamn i Nord-Østerdalen, og Sundan om nokre små myrar i Bø komm, Nordl. Ein bør sjå denne tydinga i samanheng med ei tyding ‘trong passasje på land’ som grunnordet har i Romsdal, på Sunnmøre og tidlegare må ha hatt i SogFj etter stadnamna å dømme. Namn med denne tydinga er òg belagt frå Agder og Nordmøre.

   S. er eit svært vanleg grunnord i naturnamn over heile landet. Som bustadnamn er òg s. mykje brykt, ofte usms., særleg i eint. Sund(et) og Sun`de (dat.), men òg i fleirt. Sundar (-an). Som førsteledd kan det ofte blandast saman med → sunn ‘sør’.

Litt.: Austigard og Holsbøvåg i RSÅ 1990 s. 72 og 1991 s. 181. Midttun 1958 s. 74-75. de Vries 1962 s. 561. Hallan 1964 s. 155. Hellberg i Festskrift Pamp s. 90-91. F. Myrvang i Håløygminne 10 s. 449. Svenning 1991 s. 30. OS

 

NG:

gno. sund n. (Gen. sunds, Dat. sundi, Flt. i Gårdnavne sundar f.) ’Sund, smal Strækning af Vand mellem bredere’; også om Overfartssted over en Elv eller et smalt Vand. Tildels udt. Synd, Synn, på enkelte Steder Sinn. Som sidste Led afkortes det ofte til -sen; lyder i denne Stilling tildels også -sing, -søng. Nogle af dette Ord kommende Navne synes at forudsætte Betydningen ’trangt Pas på Land, smal Strimmel mellem Jordsmon af anden Art’. Denne Betydning kan med Sikkerhed påvises på Island (f. Ex. búðarsund ‚trang Passage mellem to Boder’, mýrarsund ‘Myrstrimmel mellem Høider’, Mjósyndi, Egennavn på et ved Sammenknibning af en Dal dannet Pas, Kålund Hist.-topogr. Beskr. I 477). Sammensætninger findes med vin (Sundin, Sundvin) og med heimr. Som første Led er det at skille navnlig fra det gamle Sunn-, der kommer af suðr og betyder søndre (Sundby, Sundalen).